میزان دسترسی شرکت‌‌ها به منابع تکنولوژی، کارشناسان خلاق و گروه تحقیق و توسعه پویا به مدیران ارشد اجازه می‌‌دهد تا با اعتماد بنفس کافی تصمیمات راهبردی مناسبی را در پیش بگیرند. در اینگونه تصمیمات معمولاً نگرانی مدیران نیز مشهود است. نگرانی‌‌هایی که بعضاً در تصمیمات، تغییرات زیادی ایجاد می‌‌کند و به خوبی نشانگر میزان اعتقاد این مدیران به گروه است. یکی از این دغدغه‌‌ها حفاظت از فناوری‌‌ها و خلاقیت‌‌های مجموعه است. این دارایی‌‌ها به مثابه سرمایه اصلی شرکت شمرده میشود و به روش‌‌های متفاوت مانند ثبت اختراع و دستاوردها، اخذ مجوزهای تخصصی و امتیاز بهره‌‌برداری محافظت می‌‌شوند. اخذ اینگونه گواهینامه ها نه تنها جنیۀ قانونی و قضایی دارد بلکه به گونه‌‌ای، بخشی از مزایای رقابتی نیز محسوب میشود.
به عنوان مثال، شرکت IBM موفق شد برای بیست‌ویکمین سال متوالی بیشترین تعداد حق امتیاز و اختراع را ثبت کند تا در این زمینه عنوان نخست را در سراسر جهان به خود اختصاص دهد. شرکت IBM به‌استناد اسناد و مدارک ثبت شده در "مرکز ثبت اختراعات آمریکا" طی سال گذشته بیشترین تعداد حق امتیاز را به نام خود ثبت کرد و بیش از همه شرکتهای جهان در زمینه ثبت اختراعات جدید پیش‌رو بود. با این اتفاق IBM موفق شد برای بیست‌ویکمین سال متوالی عنوان "بیشترین ثبت‌کننده حق‌امتیازها" را از آن خود کند و تمامی شرکتهای سراسر جهان را از این حیث پشت‌سر بگذارد. این شرکت اعلام کرد که در سال ۲۰۱۳ میلادی در مجموع ۶۸۰۹ اختراع و حق‌امتیاز را به نام خود ثبت کرده است که البته این اختراعات در زمینه‌های مختلف و با کارایی‌های متفاوت ثبت شده‌اند. شرکت IBM توضیح داد که بخش قابل ملاحظه این اختراعات در حوزه‌های استراتژیک ثبت شده است که از جمله آنها میتوان به ابرکامپیوتر Watson و همچنین سیستم‌های پردازش ابری و تحلیلی داده‌های بزرگ اشاره کرد. شرکت IBM همچنین توضیح داد که در این اختراعات جدید روی سیستم‌های بیومتریک و شناختی نیز سرمایه‌گذاری‌های فراوانی انجام داده است که بر اساس آن ماشین‌ها می‌توانند یاد بگیرند، برای کارهای خود دلیلی بیاورند و با انسان به روش طبیعی در تعامل باشند. لازم به ذکر است که بیش از ۸ هزار اختراع شرکت IBM در سال ۲۰۱۳ در ۴۷ ایالت آمریکا و ۴۱ کشور مختلف جهان به ثبت رسید.
پس از IBM سامسونگ با ثبت ۴۶۷۶ اختراع در رتبه دوم این لیست قرار گرفته و عنوان سوم هم به شرکت Canon با ثبت ۳۸۳۵ اختراع اختصاص یافت. شرکت سونی با ثبت ۳۰۹۸ اختراع در سال ۲۰۱۳ میلادی عنوان چهارم این لیست را از آن خود کرد و مایکروسافت هم با ثبت ۲۶۶۰ اختراع در رتبه پنجم ایستاد. در رتبه‌های بعدی به‌ترتیب پاناسونیک، توشیبا، Hon Hai(Foxconn) ، Qualcomm و ال‌جی قرار گرفتند. ثبت اختراع می‌‌تواند امتیازات بیشتری نیز همراه داشته باشد. امتیازاتی همچون جذب سرمایه‌‌گذاران جدید، تبلیغات و جذب کارشناسان خبره. اما قبل از مبادرت به ثبت، مدیران ارشد سئوالاتی را پاسخ می‌‌دهند. سئوالاتی از قبیل اینکه:
- آیا این اختراع باید ثبت شود یا همچنان مخفی بماند؟
- اختراع ثبت شده را چه زمانی روانۀ بازار کنیم؟
- چه بهره‌‌برداری متفاوتی از این اختراع میتوان کرد؟
- مجوز بهره‌‌برداری از این اختراع جدید به کدام شخص یا شرکت داده شود؟
به همین دلیل است که برخی از شرکتهای بزرگ و خلاق، علی الخصوص خارج از ایران، عنوان شغلی بنام مدیریت ثبت اختراع تعریف می‌‌کنند و در چارت سازمانی خود قرار می‌‌دهند. این مدیریت کاملاً در جهت استراتژی کلان شرکت گام برمی‌‌دارد و سیاست‌‌های شرکت را دنبال می‌‌کند. این موقعیت چالش برانگیز، علاوه بر پیشبرد اهداف کلی، از نظر حقوقی شرایط را تحت کنترل دارد و با اطلاع کامل از بازار محصولات، تاثیرات ثبت اختراعات و اعطای امتیازات را در بازاریابی شرکت رصد می‌‌کند. جزئیات متناوب شرایط بازاریابی، فروش، میزان ثبت اختراعات، پروانه‌‌ها و امتیازات، تحلیل زنجیرۀ ارزش همگی در میزان سرمایه‌‌گذاری شرکت‌‌ها در خصوص بخشهای تحقیق و توسعه و تغییرات در میزان بودجه آنها در سال‌‌های مختلف تاثیرگذار و حیاتی است. ویژگی‌‌های شخصیتی مدیران نیز تاثیراتی بر سطح تحقیق و توسعه این شرکت‌‌ها دارد. بطور مثال شرکت‌‌هایی که مدیران جوان و جسورتری دارند، تمایل بیشتری به بازاریابی جدی‌‌تر و مشارکت در سهام و سرمایه‌‌گذاری دارند. آنها بیشتر به دنبال این هستند که سرمایه‌‌گذاری در تحقیق و توسعه از طرف شرکای دیگر صورت پذیرد. یکی دیگر از تصمیمات مهم استراتژیک برای مدیران این است که اختراعات و امتیازات بهره‌‌برداری را در شرکت خود ایجاد کنند یا آنها را خریداری کنند؟ در برخی از کشورها تکنولوژیک که رشد صنعتی بالایی دارند، با توجه به اینکه محصولات چرخۀ عمر کوتاهی دارند، شرکت‌‌ها در بسیاری از موارد هزینۀ هنگفتی در امر تحقیق و توسعه کرده و اختراعات شرکت خود را پلکان رشد خود قرار می‌‌دهند. آنها با در نظر گرفتن حداکثر ارزش برای اختراعات و امتیازات، با جدیت از این موقعیت، در برابر رقبا، محافظت و استفاده می‌‌کنند. برای نمونه میتوان از شرکت اینتل در تولید ریزپردازنده‌‌های پنتیوم نام برد. ابداعی که برای مدتی، با وجود رقبایی مانند موتورولا و آی بی ام، توانست بازار را مال خود کند و با حاشیۀ امنیتی مناسب از رقیب قدرتمندی مانند AMD پیش گیرد. از سوی دیگر، برخی از شرکت‌‌ها با استفاده از منابع خارجی، به جای سرمایه‌‌گذاری در بخش تحقیق و توسعه در داخل مجموعۀ خود و برای اینکه سرمایه‌‌گذاری ثابت خود را به حداقل برسانند، اقدام به خرید امتیاز از شرکتهای صاحب تکنولوژی می‌‌کنند.
بازنشر : فرصت امروز
