در بخش اول این گفتار تعریفی از اخلاق و اخلاق کسب و کار ارائه شد و ذکر گردید که سازمان در ۵ وجه می بایستی به آداب اخلاقی پایبند باشند: ۱-مشتریان، ۲-کارکنان، ۳-تامین کنندگان و ۴-سهامداران و ۵-جامعه
همچنین در همان بخش اول مهمترین باید ها و نباید های اخلاقی در حوزه مشتریان بیان شد.
در بخش دوم این گفتار به وظایف اخلاقی سازمان در قبال کارکنان ، تامین کنندگان و سهامداران می پردازیم.
در برخی سازمانها مشتری آنقدر اهمیت پیدا می کند که حقوق کارکنان فدای مشتریان بیرونی سازمان می شود و در برخی موارد هم توجه به حقوق کارکنان در حد ضرورت مطرح می شود. نادیده گرفتن کارکنان در سازمان موجب کاهش رضایت شغلی آنان و آسیب رساندن به منابع داخلی سازمان و نیز کاهش رضایت مشتریان می شود. امروزه تاکید می شود که حفظ حقوق مشتریان و مصرف کنندگان در گرو استیفای حقوق کارکنان است. برخی از مهمترین وظایف اخلاقی سازمان در قبال کارکنان به شرح زیر است:
۱-ارتقا سطح دانش، مهارت، توانایی و نگرش کارکنان،
۲-پرداخت حقوق و مزایا در موقع مقرر
۳-تامین رفاه و امنیت بهداشتی و روانی
۴- برخورداری از حقوق عادلانه و مکفی از طریق نظام عادلانه دریافت و پاداش
۵-رعایت حداقل سن کار
۶-مواجهه عادلانه و اجتناب از هر گونه تبعیض
۷-نقد پذیری و مشارکت طلبی
۸-تناسب مسئولیت با اختیارات و امکانات
۹- ایجاد فرصت ارتقای شغلی
۱۰-حفظ حریم شخصی، رازداری و امانت گرایی
۱۱-جبران خسارت و غرامت ناشی از کار
۱۲-تسهیل ارتباطات سازمانی
بسته به شرایط سازمان ها و ویژگی های کارکنان می توان برای فهرست بالا تقدم و تاخر اهمیت قایل شد. اما آنچه نمی شود نادیده گرفت، توجه و اهتمام به وظایف اخلاقی سازمان در قبال کارکنان است.
وظایف اخلاقی سازمانها در قبال تامین کنندگان:
تامین کنندگان جزو تفکیک ناپذیر از زنجیره تامین و تولید و از عناصر مهم در محیط بیرونی سازمان محسوب می شوند. امروزه مفهوم بسیار فراگیری از تامین کنندگان در میان است و آن شامل اشخاص و سازمان هایی است که به نحوی سازمان را در تولید کالا یا خدمات یاری می کنند. سازمان در قبال تامین کنندگان نیز چندین مسئولیت اخلاقی عمده بر عهده دارد که میبایستی مورد توجه قرار دهد:
۱-نگرش مثبت و خیر خواهانه
۲-مواجهه صادقانه، صریح و توام با احترام اصیل
۳-پای بندی به تعهدات و پرداخت به موقع مطالبات
۴- حفظ حریم شخصی و حقوق مالکیت معنوی و فکری
۵-رازداری و امانت
۶-اجتناب از ضرر رساندن
۷-جبران خسارت ناشی از عملکرد شرکت
۸- سرعت و سهولت در تعامل همراه با دقت و صحت
۹-ارائه عادلانه فرصت ها و پرهیز از هر گونه تبعیض
وظایف اخلاقی سازمانها در قبال سهامداران:
در قوانین کسب و کار مانند قانون تجارت، به مسئولیت مدنی مدیران در قبال سهامداران اشاره شده است و همچنین مصوبات مجامع و هیات مدیره نیز بر وظایف مدیران تاکید می کند. با این حال مسئولیت های اخلاقی سازمان ها در قبال سهامداران فراگیر تر و معمولا نانوشته است. مهمترین این مسئولیتهای اخلاقی عبارتند از:
۱-رعایت تمام و کمال مصالح سهامداران
۲- به حداکثر رساندن سود
۳-پایبندی به مصوبات مجمع
۴- امانت داری در زمینه اموال ، تجهیزات، اعتبارات و …
۵-درنظر گرفتن مصالح بلند مدت بجای منافع کوتاه مدت
۶- حفظ حریم شخصی سهامداران و رازداری اسرار شرکت
۷-اطلاع رسانی جامع، شفاف و بموقع از تغییرات کسب و کار
۸-ارائه عادلانه گزارش ها به تمام سهامداران از نظر نوع و زمان اطلاعات
۹- بررسی و گزارش دهی در مورد موضوعاتی که کسب و کار را تهدید می کند
در پایان لازم به اشاره است که نسبت اخلاقی یک سازمان با جامعه در ذیل مفهوم مسئولیت اجتماعی سازمانها بحث می شود که بدلیل مفصل بودن، در این گفتار به آن پرداخته نشده است.
در ادامه این سلسله گفتار و در بخش سوم به بحث اخلاق و استراتژی سازمانی خواهیم پرداخت.
نویسنده: مهدی ترکمان، محقق و مشاور برندسازی و بازاریابی
